مصرف‌گرایی به معنای اصالت‌دادن به مصرف در جوامع سرمایه‌داری برای پوشش تولیدات انبوه سرمایه‌داری از یک‌سو و از سوی دیگر برای تأمین آزادی‌های فردی بیش‌تر و دست‌یابی به هویتی مستقل شکل گرفت. از این رو این پدیده نه به عنوان امری مذموم و مطرود بلکه پذیرفتنی و ضروری برای حیات اقتصادی اجتماعی جوامع تلقی می‌شود. شواهد زیادی نشان می‌دهد مردم کشورهای دیگر با ارزش­ها و هنجارهای مختلف از جمله ایران نیز چنین الگویی را برای زندگی اجتماعی اقتصادی خود برگزیده‌اند. اما از نقطه‌نظر آموزه‌های اسلامی، مصرف‌گرایی و ابعاد و شاخصه‌های آن می‌تواند به عنوان یک پدیدۀ مستحدثه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد تا درک صحیحی از آن در میان مردم و نخبگان شکل گیرد. از این‌رو در این مقاله اولاً شناسایی شاخصه‌های دقیق این پدیده به روش توصیفی- تحلیلی با به‌کارگیری آثار اندیشمندان و متفکران غربی و ثانیاً تطبیق این الگو با شاخصه‌های متناظر با آن در الگوی اسلامی مصرف که منطبق بر اصول، قواعد و آموزه‌های اسلامی استخراج شده‌است، مسئلۀ اصلی تحقیق است که پاسخ به آن می‌تواند برای سیاست‌گذاری اصلاح الگوی مصرف، دلالت‌های سودمندی ارائه بخشد و جامعه را به اقتصاد و فرهنگی پیش‌رو، پویا و مقاوم نزدیک‌تر سازد. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد در چندین حوزۀ مفهومی نظیر آزادی، استقلال، منزلت اجتماعی، رشد اقتصادی، زیست‌محیط، عدالت اجتماعی و... افتراقات جدی میان دو الگو وجود دارد که الگوی اسلامی مصرف اگر به‌کار بسته شود ضمن حذف بسیاری از پیامدها و آثار سوء مصرف‌گرایی غربی، مزایای ادعایی آن و بلکه امتیازاتی دیگر را به دنبال خواهد داشت.