1- طلبه سطح 4 حوزه علمیه قم و دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه امام صادق ع، تهران 2- طلبه سطح ۳ حوزه علمیه قم و دانشجوی دکتری علوم اقتصادی، گرایش اقتصاد اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم (نویسنده مسئول) ، mahdiroayaei@gmail.com
چکیده: (366 مشاهده)
تلاش برای طراحی و اجرای بانکداری بدون ربا در ایران از طریق قانون عملیات بانکداری بدون ربا انجام شد. یکی از راههای مقابله با ربا در این قانون طراحی قراردادهای مشارکت بوده که شامل مشارکت مدنی، مشارکت حقوقی، مضاربه، مزارعه و مساقات میباشد. هر یک از این قراردادها به لحاظ فقهی دارای چالشهای خاصی میباشد که لازم است مورد توجه قرار گیرد. هدف اصلی این تحقیق بررسی فقهی قرارداد مشارکت مدنی و تحلیل چالشهای فقهی آن با روش اجتهادی است. همچنین برخی از مهمترین چالشهای اجرایی در نظام بانکداری کشور نیز مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مهمترین و اساسیترین چالش فقهی این قرارداد تبدیل ماهیت فقهی عقد شرکت از عقد مشارکتی به عقد مبادلهای است. در نقد مفاد قرارداد، 13 اشکال فقهی مطرح شده است که مهمترین آن‌ها اشکالاتی نظیر مدیریت تبرعی مشتری بر اموال شرکت، تعهد به جبران خسارت، الزام به خرید شرکت توسط مشتری، مسئولیت جبران ضرر ناشی از اقدام قضائی، ارتهان قبل از ثبوت دین، ضامن کردن امین و تعهد به پرداخت هزینههای احتمالی میباشد. مهترین چالشهای اجرایی هم عبارت‌اند از ریسک انتخاب بد، مشکلات نظارتی، تقویم و ارزش‌گذاری سرمایه‌های غیرنقدی و تغییر شرایط اقتصادی و ریسک بازار. در این راستا برای حل مشکلات مذکور و استفاده بهینه از ظرفیت عقد مشارکت پیشنهاد گردید که ضمن اصلاح مجاری ورود پول به بانک از طریق اصلاح قراردادها و آموزش و توجیه کارکنان و مدیران و مردم، مجاری ورود پول به نظام بانکی نیز تفکیک گردد. این امر باعث افزایش تخصص بانک‌ها در حوزه‌های خاص شده و کیفیت کار آن‌ها را افزایش خواهد داد.
zarei M, roayaei M. Jurisprudential and executive challenges of the civil partnership contract in Iran's banking system and its solution. mieaoi 2024; 13 (49) : 14 URL: http://mieaoi.ir/article-1-1529-fa.html
زارعی محمودآبادی محمد، رعایائی مهدی. چالشهای فقهی و اجرایی قرارداد مشارکت مدنی در نظام بانکداری ایران و راهکار اصلاح آن. نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامي. 1403; 13 (49) :337-359
