1- دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه قم (نویسنده مسئول) ، hadiarabi@gmail.com 2- دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه قم
چکیده: (1977 مشاهده)
درون‌زایی یا برون‌زایی پول و نرخ بهره از مباحث مهم در مکاتب اقتصادی و تعیین آن در نظام اقتصاد اسلامی نکته کلیدی برای دیگبر موضوعات اقتصادی است. از طرف دیگر یکی از مشکلات نظام اقتصادی در بعضی کشورها تعیین دستوری نرخ بهره و ایجاد پدیده سرکوب مالی است. در بانکداری ایران نیز نرخ سود به‌صورت دستوری تعیین می‌گردد. در این نوشتار نشان داده می‌شود که در اقتصاد اسلامی نرخ سود درون‌زا است و تعیین دستوری نرخ سود مخالف با موازین اولیه فقهی است. در شرایط فعلی نظام بانکداری ایران الزامات آزادسازی نرخ سود وجود ندارد. از طرف دیگر یکی از ابزارهایی که به‌صورت محدود در بانکداری ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد اوراق امتیاز تسهیلات است. این نوشتار نشان می‌دهد که گسترش استفاده از اوراق امتیاز تسهیلات در بخش‌های مختلف اقتصادی و تشکیل بازار برای سپرده‌ها و تسهیلات بانکی، از طرفی باعث کشف نرخ سود تعادلی و استقرار آن می‌گردد و از سوی دیگر این امر با درون‌زایی نرخ سود و در نتیجه با مبانی اقتصاد اسلامی تطابق دارد. بدین منظور فرآیند این ابزار تشریح و تطبیق آن با موازین فقهی مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج این مقاله نشان می‌دهد گسترش اوراق علاوه بر استقرار نرخ سود تعادلی درون‌زا به حذف یا کاهش فساد بانکی در اعطای تسهیلات، محدود کردن قدرت بانک در تعیین نرخ سود، تسهیل نظارت و کنترل بانک مرکزی و واکنش خودکار نرخ سود به شرایط اقتصادی منجر می‌گردد.
