1- دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد قشم، قشم، ایران 2- استادیار مرکز مطالعات و تحقیقات هرمز، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران (نویسنده مسئول) ، Mrs4272@yahoo.com 3- استادیار گروه حقوق، دانشگاه غیرانتفاعی رجا، قزوین، ایران
چکیده: (159 مشاهده)
در بسیاری از موارد شروط ضمن قرارداد در قراردادهای بانکی صرفاً با هدف تضمین منفعت بانک صورت می‌پذیرد و این شروط به‌صورت غیرمنصفانه حق هرگونهچانهزنی از مشتری را سلب نموده و مشتری را در شرایطی قرار می‌دهد که برای او در مسیر دریافت تسهیلات، اضطرار به پذیرش مفاد قرارداد ایجاد گردد. با توجه به پژوهش،از جمله این شروط «شرط الزام به خرید حصه بانک «بود. مطابق این شرط، بانک شریک را ملزم می‌کرد که صرف‌نظر از ماحصل مشارکت، حصه بانک را به قیمت اصل سهم الشرکه و سود آن خریداری نماید. شرط دیگر، «شرط تضمین سرمایه» بود. براساس این شرط بانک فارغ از نتیجه‌ی مشارکت واقعی، شریک را ملزم به صلح سرمایه اولیه بانک به‌علاوه سود ابراز می‌نمود. شرط سوم، «شرط تضمین سود» بود که چنین شرطی در قرارداد مشارکت در مخالفت با اثر اصلی عقد بود و بانک را در یک مشارکت با سود ثابت وارد می‌کرد. در حالی که اشاعه طرفین در سود و زیان ناشی از مشارکت اثر اصلی مشارکت است و قرارداد تاب مقاومت در برابر چنین شرطی ندارد. برای مقابله با این شروط غیرمنصفانه باید از تدابیر منبعث از دکترین نامعقول بهره گرفت. چراکه این دکترین در برابر هر شکل سوءاستفاده از قدرت نابرابر معاملاتی، اعم از ماهوی و شکلی، از فرد حمایت می‌کرد و هدف آن جلوگیری از «ستم» و «غافل‌گیری ظالمانه» بود. با توجه به اینکه در حقوق ایران توجه چندانی به حقوق مشتریان در مقابل شروط غیرمنصفانه و نامعقول نشده بود لزوم پژوهشی در این زمینه حائز اهمیت بود. بدین‌منظور در این پژوهش به‌روش توصیفی- تحلیلی سعی در تحلیل حقوقی-اقتصادی دکترین نامعقول در عقود مشارکتی بانکی شد.
molazadeh A, Sadeghi M, Rajab Zadeh Astehbanati A. Legal-economic analysis of doctrine of unreasonableness in cooperative banking contracts. mieaoi 2026; 14 (50) : 17 URL: http://mieaoi.ir/article-1-1598-fa.html
