1- دانش آموخته دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران ، mahmoodpopal35@gmail.com 2- استاد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران (نویسنده مسئول) 3- دانشیار حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران. 4- استادیار حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.
چکیده: (22 مشاهده)
بزهکاری کارمندان بانکی معمولاً با انگیزه مالی از قبیل پولشویی، اختلاس، سرقت از بانک، جعل اسناد و... ارتکاب مییابد، که آثار مخربی بر نظامبانکی به جای میگذارد. پروندههای قضایی در افغانستان نیز نشان میدهد که کارمندان بانکها مرتکب جرایم مختلفی به میزان صدها میلیون دلار آمریکایی شدهاند. این نرخ بالای از بزهکاری، نظامبانکی افغانستان را در معرض تهدید جدی قرار داده است. بنابراین تحلیل و بررسی پیشگیری وضعی بزهکاری کارمندان بانکی بر اساس تکنیکهای چهارگانه رونالد کلارک (افزایش تلاش، افرایش خطر برای ارتکاب جرم، کاهش منافع جرم و حذف معاذیر) در نظام بانکی افغانستان از اهمیت فراوانی برخوردار است. تکنیک افزایش تلاش و زحمت برای ارتکاب جرم: کلارک پنج راهکار را زیر مجموعه این تکنیک قرار داده است، که دو راهکار آن (سخت کردن آماج جرم و کنترل ابزارهای تسهیلکننده جرم) در پیشگیری از بزهکاری کارمندان بانکی افغانستان کاربرد دارد. به طور نمونه نظامبانکی افغانستان در زمینه دشوار نمودن آماج بزهکاری کارمندان، آنها را مکلف به گرازشدهی به مافوق و نیز ثبت داراییهایشان در ریاست ثبت دارایی اداره امور نموده است. اما در زمینه کنترل ابزارهای تسهیلکننده بزهکاری کارمندان، تلاش مؤثری انجام نداده است. مثلاً به وضعیت مالی و افزایش حقوق کارمندان که نقش مؤثر در پیشگیری از بزهکاری آنان دارد، توجه جدی نکرده است. تکنیک افزایش خطرات جرم: کلارک این تکنیک را شامل راهکاری نظارتی از قبیل نظارت رسمی، طبیعی و... میداند. قانونگذار افغانستان هنگام وضع قوانین بانکی، همه راهکارهای این تکنیک را جهت پیشگیری از بزهکاری کارمندان بانکی مدنظر قرار داده است. مثلاً در گام نخست بانک ها را علیرغم تفتیش از سوی بانک مرکزی، مکلف به ایجاد واحد بررسی داخلی، نظارت کارمندان و... نموده است. سپس به اقدامات پیشگیرانه مؤثری از قبیل اتخاذ رویکردهای کوتاه مدت از قبیل تشکیل اتاق مانتورینگ، تغییر رمزهای شبکه و... نیز تأکید ویژه نموده است که اعمال کاربست این تکنیک تا حدی زیادی توانسته از بزهکاری کارمندان بانک پیشگیری نماید. تکنیک کاهش منافع و عواید حاصله از جرم: کلارک چهار راهکار را زیر مجموعه این تکنیک قرار داده است، که ب با توجه به قوانین بانکی افغانستان دو راهکار آن (حذف آماج جرم و محروم نمون از منافع) در پیشگیری از بزهکاری افغانستان کاربرد دارد. به طور نمونه به منظور پیشگیری از بزهکاری کارمندان بانکی، خویشاوندگماری در بانکهای افغانستان منع شده است. یعنی از این طریق کارمندان از منافع شان محروم شده و میزان بزهکاری آنان را کاهش میباید. تکنیک چهارم؛ حذف معاذیر است که کلارک در این تکنیک بیشتر به آموزش و توانمندسازی کارمندان اشاره نموده است. در نظام افغانستان نیز به آموزش و توانمندسازی کارمندان بانکی تأکیده شده است. اما مسئله مهمی که در این تکنیک قابل بررسی است اینکه نظامبانکی افغانستان باید مثل نظامبانکی سایر کشورها کدهای رفتاری برای کارمندان تدوین نموده تا از این طریق نرخ بزهکاری آنانرا کاهش دهد.
Popal M, Javan Jafari Bojnordi A R, Hosseini S H, Seidzadeh S M. Situational prevention of the crime of Afghan bank employees ((with techniques applied by Ronald Clark. mieaoi 2025; 14 (52) : 3 URL: http://mieaoi.ir/article-1-1646-fa.html
پوپل محمود، جوان جفعری بجنوردی عبدالرضا، حسینی سیدحسین، سیدزاده سید مهدی. پیشگیری وضعی از بزهکاری کارمندان بانکی افغانستان (با تأکید بر کاربست تکنیکهای رونالد کلارک). نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامي. 1404; 14 (52) :67-88
